logo

Ομιλία Υφυπουργού Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, κ. Κυριάκου Κόκκινου

Ημερίδα «Ημέρα Ανοικτών Δεδομένων 2020: Διαφάνεια, Καινοτομία, Ανάπτυξη»

5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2020


Έντιμε Υπουργέ Οικονομικών,

Αξιότιμε Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου,

Αξιότιμη Διευθύντρια του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού,

Εκλεκτοί προσκεκλημένοι, αγαπητοί συμμετέχοντες,

Είναι με ιδιαίτερη χαρά που βρίσκομαι μαζί σας σήμερα, λίγες μόνο μέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων μου ως ο πρώτος Υφυπουργός Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η σύσταση του Υφυπουργείου αποτελεί το επιστέγασμα της προσπάθειας της κυβέρνησης για την υλοποίηση ενός απαιτητικού και τολμηρού εγχειρήματος, της προώθησης ενός νέου αναπτυξιακού μοντέλου με βασικούς πυρήνες ώθησης την έρευνα, την καινοτομία και την τεχνολογική ανάπτυξη. Όραμά μας η ενδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας της χώρας μας, μέσω της δημιουργίας ενός σύγχρονου, λειτουργικού και φιλικού προς τον πολίτη κράτους και μίας δυναμικής ψηφιακής οικονομίας, όπου κάθε πολίτης και κάθε επιχείρηση θα ευδοκιμούν και θα ευημερούν.

Αναπόσπαστο κομμάτι της υλοποίησης των στρατηγικών και των πολιτικών που άπτονται των αρμοδιοτήτων του Υφυπουργείου αποτελούν και τα ψηφιακά δεδομένα, η διαχείριση, φύλαξη και χρήση των οποίων θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως εργαλείο αντιμετώπισης των προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε σε τοπικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο.

Αγαπητοί φίλοι,

Η Ανοιχτή Επιστήμη αποτελεί τη φυσική εξέλιξη στον τρόπο εκτέλεσης της έρευνας, της συνεργασίας μεταξύ των ερευνητών, της μεταφοράς της γνώσης καθώς και της ευρύτερης οργάνωσης των επιστημονικών κλάδων.

Με απώτερο σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικότητας και της αξιοπιστίας της ίδιας της Επιστήμης, το οικοσύστημα στο σύνολό του οφείλει να διευκολύνει την απρόσκοπτη πρόσβαση σε ερευνητικά αποτελέσματα και δεδομένα προς όλους τους ενδιαφερόμενους και άμεσα εμπλεκόμενους φορείς. Μεταξύ αυτών, συγκαταλέγονται τα μέλη της ερευνητικής κοινότητας, του Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, των επιχειρήσεων και φυσικά, οι ίδιοι οι πολίτες ως τελικοί χρήστες. Παράλληλα, αυτή η συνεισφορά μπορεί να συνδράμει σε μεγάλο βαθμό και στην ενίσχυση της Καινοτομίας, τόσο στον δημόσιο όσο και τον ιδιωτικό τομέα.

Όπως είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, το τρίπτυχο των ‘Three O’s’ – Open Innovation, Open Science και Open to the World – αποτελεί προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ειδικότερα της Γενικής Διεύθυνσης Έρευνας και Καινοτομίας. Στο πλαίσιο του υφιστάμενου Προγράμματος Πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για Έρευνα και Καινοτομία, του ΟΡΙΖΟΝΤΑ 2020, υλοποιούνται δράσεις και προγράμματα που στοχεύουν στην προώθηση της Ανοιχτής Πρόσβασης κυρίως σε επιστημονικές δημοσιεύσεις, ενώ βρίσκεται υπό εξέλιξη το πιλοτικό πρόγραμμα ‘Open Research Data’. Το πρόγραμμα αυτό στοχεύει στη βελτίωση της πρόσβασης σε ερευνητικά δεδομένα από έργα τα οποία χρηματοδοτούνται από τον ΟΡΙΖΟΝΤΑ και στην επαναχρησιμοποίησή τους. Ωστόσο, λαμβάνει υπόψη την ανάγκη εξεύρεσης μιας ισορροπίας μεταξύ ‘Ανοιχτής Επιστήμης’ και προστασίας της επιστημονικής πληροφόρησης, τα ευαίσθητα ζητήματα εμπορευματοποίησης και τα Δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας καθώς επίσης και θέματα διαχείρισης δεδομένων.

Δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στα Ανοιχτά Δεδομένα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα Κράτη Μέλη παρουσιάζονται ακόμη πιο φιλόδοξα όσον αφορά το μέλλον της Ανοιχτής Επιστήμης. Με βάση τον προγραμματισμό που έχει γίνει, οι σχετικές δράσεις για την προγραμματική περίοδο 2021-2027 και το επόμενο Πρόγραμμα Πλαίσιο, ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ Ευρώπη, θα βασιστούν στα αποτελέσματα του πιλοτικού προγράμματος κάτω από τον ΟΡΙΖΟΝΤΑ 2020.

Συγκεκριμένα, η Ανοιχτή Πρόσβαση σε Επιστημονικά Δεδομένα θα αποτελεί την προεπιλεγμένη/προκαθορισμένη περίπτωση (γνωστή και ως default case/position) για όλα τα έργα, παρέχοντας επίσης, τη δυνατότητα να εξαιρούνται έργα για λόγους προστασίας, ιδιωτικότητας κ.λπ. Επί της ουσίας θα ακολουθηθεί η αρχή του ‘As open as possible, as closed as necessary’.

Επιπλέον, θεωρώ σημαντικό να αναφερθώ σε ορισμένα σημεία τα οποία έχουν αποφασιστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο και αφορούν άμεσα τα θέματα που άπτονται της σημερινής ημερίδας. Συγκεκριμένα πρόκειται για:

• Την αρχή της αμοιβαιότητας στην Ανοιχτή Επιστήμη, η οποία θα προωθείται σε όλες τις συμφωνίες σύνδεσης και συνεργασίες με τρίτες χώρες

• Τη διαχείριση των ερευνητικών δεδομένων, που θα γίνεται στη βάση των αρχών του FAIR – Findable, Accessible, Interoperable, Reusable

• Την προώθηση της ετοιμασίας σχεδίων διαχείρισης δεδομένων και σχεδίων διάχυσης και αξιοποίησης αποτελεσμάτων

• Τη συνέχιση και ενίσχυση της στήριξης για τη δημιουργία και λειτουργία του Ευρωπαϊκού Νέφους Ανοιχτής Επιστήμης, ως ένα one-stop-shop για συλλογή, αποθήκευση, διαχείριση και ανάλυση ερευνητικών αποτελεσμάτων και δεδομένων και

• Την προώθηση κινήτρων για την υιοθέτηση πρακτικών Ανοιχτής Επιστήμης από τους ερευνητικούς οργανισμούς και τους ερευνητές.

Φίλες και φίλοι,

Καθ’ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τον Ορίζοντα Ευρώπη, η Κύπρος εξέφρασε τη στήριξη της στην προώθηση της αρχής της Ανοιχτής Επιστήμης. Θεωρούμε την ανάλυση των αποτελεσμάτων του πιλοτικού προγράμματος για τα Ανοιχτά Δεδομένα και γενικότερα των δράσεων και μέτρων για Ανοιχτή Πρόσβαση ως πολύ σημαντικούς παράγοντες για την εξέλιξη αυτού του τομέα της έρευνας και της επιστήμης. Κρίνουμε ως καίριας σημασίας την εκπαίδευση των ερευνητών για απόκτηση ικανοτήτων σχετικά με την Ανοιχτή Πρόσβαση σε δημοσιεύσεις και δεδομένα, τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τη διαπραγμάτευση με τους εκδότες.

Σε εθνικό επίπεδο, προχωρούμε σε μελέτη των προνοιών του Ορίζοντα Ευρώπη και των συναφών ευρωπαϊκών πολιτικών για την Ανοιχτή Επιστήμη και σε συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους φορείς, όπως την Κοινοπραξία Κυπριακών Βιβλιοθηκών Κύπρου, και βάσει των αποτελεσμάτων, θα προχωρήσουμε σε αναθεώρηση της Εθνικής Πολιτικής Ανοιχτής Πρόσβασης στην Επιστημονική Πληροφόρηση. Η νέα αναθεωρημένη πολιτική αναμένεται να καλύπτει όλο το εύρος της Ανοιχτής Επιστήμης.

Επιτρέψτε μου επίσης, να αναφερθώ και σε έναν άλλο πυλώνα για την ανάγκη ύπαρξης Ανοικτών Δεδομένων. Τη δημιουργία και ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης.

Ο όγκος, η ποιότητα αλλά και η διαθεσιμότητα των δεδομένων είναι τα τρία βασικά συστατικά για την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης με πρόσθετο όφελος στην κοινωνία. Εάν τα δεδομένα δεν κυκλοφορούν, δεν επιδέχονται ψηφιακής επεξεργασίας ή το νόημά τους δεν είναι σαφές, η υιοθέτηση της Τεχνητής Νοημοσύνης δεν μπορεί να επιτευχθεί. Ένας από τους στόχους της Εθνικής Στρατηγικής της χώρας μας για την Τεχνητή Νοημοσύνη, η οποία εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 27 Ιανουαρίου 2020, είναι ο εμπλουτισμός της «Εθνικής Διαδικτυακής Πύλης Ανοικτών Δεδομένων» με στοιχεία τα οποία αντλούνται από επιχειρήσεις καθώς και ερευνητικά αποτελέσματα. Στόχος είναι η προαγωγή και επαναχρησιμοποίηση τους από όλο το ψηφιακό οικοσύστημα.

Η Κύπρος μπορεί και πρέπει να συμβάλει στη δημιουργία διαθέσιμων πόρων δεδομένων για χρήση τους από τις επιχειρήσεις, το δημόσιο τομέα και τα ερευνητικά κέντρα. Το σημαντικότερο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή έγινε με τη δημιουργία της «Εθνικής Διαδικτυακής Πύλης Ανοικτών Δεδομένων», στην οποία διατίθενται δεδομένα των πλείστων φορέων του κυπριακού δημοσίου για περαιτέρω χρήση. Σήμερα, τα περισσότερα δεδομένα συλλέγονται μέσω των εφαρμογών από οργανισμούς δημόσιας διοίκησης και ιδιωτικούς φορείς παροχής υπηρεσιών.

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να δώσω ιδιαίτερη βαρύτητα στην πολιτική βούληση και την αποτελεσματική υλοποίηση των δράσεων εκείνων που θα καθοδηγήσουν την Κύπρο και θα την καθορίσουν ως ισότιμο και ισάξιο ευρωπαϊκό εταίρο στα ζητήματα έρευνας και καινοτομίας. Με τη σύσταση του Υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής και τους ανάλογους κρατικούς σχεδιασμούς, η Κύπρος έχει πλέον αποδείξει ότι τα ζητήματα που άπτονται της αρμοδιότητας του Υφυπουργείου αποτελούν ζητήματα κεφαλαιώδους σημασίας.

Στόχος είναι το υπάρχον οικοσύστημα έρευνας και καινοτομίας να υποστηριχθεί πολύπλευρα, ούτως ώστε να συμβάλει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητα της χώρας, επιφέροντας πολυδιάστατο όφελος για την οικονομία και την κοινωνία του τόπου. Κύριοι άξονες δράσης του Υφυπουργείου αποτελούν η ανάπτυξη και εφαρμογή ψηφιακής πολιτικής, η χάραξη και υλοποίηση εθνικής στρατηγικής για έρευνα και καινοτομία, η εφαρμογή πολιτικής σε Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών και ηλεκτρονική διακυβέρνηση στο δημόσιο, όπως επίσης ο σχεδιασμός και η υλοποίηση εθνικού ευρυζωνικού πλάνου και η πολιτική καθοδήγηση και εποπτεία του ΙδΕΚ.

Δράσεις που σαφώς αποσκοπούν σε αύξηση της παραγωγικότητας, προσέλκυση επενδύσεων, ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων με υψηλή προστιθέμενη αξία καθώς και βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών που παρέχονται στους πολίτες. Την ίδια ώρα, η υλοποίηση κάθετων και ανατρεπτικών παρεμβάσεων στην παιδεία, όπως η υιοθέτηση ηλεκτρονικής πλατφόρμας διασύνδεσης του οικοσυστήματος της παιδείας, αποτελούν κορυφαία προτεραιότητα.

Αξίζει μόνο να σημειωθεί πως σήμερα, τροχοδρομούνται έργα Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, συνολικού ύψους €280 εκατομμυρίων την ίδια ώρα που βρίσκονται υπό σχεδιασμό έργα €60 επιπλέον εκατομμυρίων, που θα οδηγήσουν σε μια αναβαθμισμένη ψηφιακή οικονομία και κοινωνία. Ταυτόχρονα, θα δημιουργηθούν περισσότερες και πιο ελκυστικές ευκαιρίες για αξιοποίηση του ανθρώπινου μας δυναμικού και ειδικότερα των νέων μας, αναχαιτίζοντας την διαρροή των επιστημόνων μας στο εξωτερικό.

Φίλες και φίλοι,

Ολοκληρώνοντας τη σημερινή μου παρέμβαση, θα ήθελα να επαναλάβω ότι αναγνωρίζοντας τη σημασία των Ανοικτών Δεδομένων και τη συνεισφορά τους στην έρευνα, καταβάλλουμε ως πολιτεία κάθε δυνατή προσπάθεια για να προσφέρουμε τις απαραίτητες διευκολύνσεις στο εγχώριο οικοσύστημα.

Εύχομαι κάθε επιτυχία στην ημερίδα σας, από την οποία είμαι βέβαιος ότι οι παρόντες αλλά και το οικοσύστημα στο σύνολό του θα έχουν πολλά να μάθουν και να αποκομίσουν.

Σας ευχαριστώ.

Εκδήλωση Open Data Day - Ομιλία ΚΚ.doc