Οι τεχνολογικές εξελίξεις των τελευταίων χρόνων έχουν μεταμορφώσει ριζικά κάθε διάσταση της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας. Η πορεία μετάβασης σε ένα ψηφιακό μέλλον σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας εποχής σε όλους τους τομείς, ενώ αποτελεί προϋπόθεση για μία δυναμική οικονομία και μία ανθεκτική κοινωνία, ικανή να ανταποκριθεί στις πολλαπλές προκλήσεις που εγείρονται στα πλαίσια ενός συνεχώς μεταβαλλόμενου και άκρως ανταγωνιστικού παγκόσμιου περιβάλλοντος. Και ειδικότερα εν μέσω της έξαρσης του δεύτερου κύματος της πανδημίας Covid19, που δεν έχει απλά κλονίσει τα συστήματα υγείας αλλά και την παγκόσμια οικονομία και κοινωνία. Βρισκόμαστε μπροστά από ένα αβέβαιο μέλλον όπου κανείς δεν μπορεί να αξιολογήσει ούτε το βάθος ούτε τη διάρκεια της κρίσης που βιώνουμε αυτή τη στιγμή. Η επένδυση, λοιπόν, στη ψηφιακή υποδομή, που έχει αποδειχθεί πολύτιμο όπλο στα χέρια κυβερνήσεων, επιχειρήσεων και πολιτών κατά τη δύσκολη αυτή περίοδο, έχει μετατραπεί από προτεραιότητα σε αναγκαιότητα.

Η πανδημία έχει επιταχύνει ραγδαία τον ρυθμό υιοθέτησης και ενσωμάτωσης της τεχνολογίας στις δομές και τον τρόπο λειτουργίας κάθε οργανισμού και κάθε τομέα. Στο μακρύ αυτό ταξίδι του ψηφιακού μετασχηματισμού, ύψιστη προτεραιότητα αποτελούν τομείς με άμεση επίδραση στην κοινωνική ευημερία των πολιτών, όπως η υγεία και η παιδεία. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός που προσδοκούμε να υλοποιήσουμε έχει ως επίκεντρο τον άνθρωπο και ως στόχο την ουσιαστική βελτίωση της ποιότητας ζωής και εξυπηρέτησής του. Ως εκ τούτου, η ενσωμάτωση της τεχνολογίας στον τομέα της υγείας δεν θα μπορούσε παρά να κατατάσσεται ανάμεσα στις υψηλότερες προτεραιότητές μας.

Ο όρος ηλεκτρονική υγεία (e-Health), σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παραπέμπει σε ένα ευρύ φάσμα προϊόντων, συστημάτων και εργαλείων, τα οποία βασίζουν τη λειτουργία τους στις εξελιγμένες τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ). Οι ηλεκτρονικές αυτές εφαρμογές απευθύνονται τόσο στο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό όσο και στους ασθενείς-χρήστες και υιοθετούν μια φιλοσοφία ολιστικής αντιμετώπισης καθώς αφορούν την πρόληψη, τη διάγνωση, τη θεραπεία και τη μετέπειτα παρακολούθηση αλλά και την ευρύτερη διαχείριση ενός υγιεινού τρόπου ζωής.

Η αξιοποίηση της τεχνολογίας αποτελεί κλειδί για τον εκσυγχρονισμό και την ευρύτερη μεταρρύθμιση του τομέα της υγείας, έχοντας τη δυνατότητα να επιφέρει σημαντικά οφέλη τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Μέσω της χρήσης ηλεκτρονικών λύσεων και εξατομικευμένων εφαρμογών που καταργούν τα στενά γεωγραφικά όρια και αναβαθμίζουν αισθητά την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών επιτυγχάνεται η βελτίωση της πρόσβασης στην περίθαλψη καθώς και η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της βιωσιμότητας του τομέα, μέσω της προώθησης και της καινοτομίας. Οι αποστάσεις εκμηδενίζονται και επιτυγχάνεται η καθολική και χωρίς αποκλεισμούς πρόσβαση στο εθνικό σύστημα υγείας, ακόμα και σε κατοίκους απομακρυσμένων από τα αστικά κέντρα περιοχών.

Η ηλεκτρονική υγεία απευθύνεται σε όλο το εύρος των λειτουργιών και ενεργειών του χώρου της υγείας προτείνοντας την υιοθέτηση των κατάλληλων σε κάθε περίπτωση τεχνολογιών και εφαρµογών, ενώ προσφέρει παράλληλα εργαλεία για συνεχιζόµενη επαγγελµατική κατάρτιση. Με απλά λόγια, συμβάλλει καθοριστικά στην αύξηση της σηµερινής παραγωγικότητας, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί το µέσο για τον επανασχεδιασµό και την υλοποίηση ενός συστήµατος, το οποίο θα σέβεται τις ιδιαιτερότητες κάθε πολίτη, θα διαφυλάττει τα δικαιώµατά του, θα τον ενδυναµώνει µε πληροφορίες και γνώσεις και θα διαχειρίζεται µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο τους διαθέσιµους πόρους, οικονοµικούς, τεχνολογικούς και ανθρώπινους. Το νέο αυτό μοντέλο αποτελεί πρωτίστως μία ανθρωποκεντρική λύση, όπου ο ασθενής αναλαμβάνει ενεργό ρόλο στην προστασία, παρακολούθηση & διασφάλιση της υγείας του.

Βρισκόμαστε, ως Κύπρος, σήμερα αντιμέτωποι με μία δύσκολη εξίσωση, προκειμένου να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε τόσο στις ανάγκες όσο και στις προσδοκίες των πολιτών. Και δεν αναφέρομαι μόνο στην πανδημία. Η αναπροσαρμογή της παροχής υπηρεσιών υγείας στα νέα δεδομένα και η αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας προσφέρουν απαντήσεις σε πληθώρα προκλήσεων που αντιμετωπίζει εδώ και καιρό ο τομέας, όπως η γήρανση του πληθυσμού, το αυξανόμενο κόστος της υγειονομικής περίθαλψης, η αύξηση των χρόνιων παθήσεων, η συμφόρηση των νοσηλευτικών ιδρυμάτων και η ευρύτερη αύξηση των απαιτήσεων για κοινωνικές υπηρεσίες και υπηρεσίες υγείας, αλλά και η ανάγκη για έγκαιρη και κατάλληλη αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών, όπως η τωρινή πανδημία.

Έχοντας κατατάξει την ηλεκτρονική υγεία στον πυρήνα των σχεδιασμών της Πολιτείας, έχουμε ήδη τροχιοδρομήσει έργα ύψους πέραν των €55 εκατ., περιλαμβανομένου ενός ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Υγείας σε όλα τα Κρατικά Νοσοκομεία και Κέντρα Υγείας και της ψηφιοποίησης των ιατρικών φακέλων των ασθενών όλων των Κρατικών Νοσοκομείων & Κέντρων Υγείας. Οι ηλεκτρονικοί φάκελου αποτελούν έργο στο οποίο ο πολίτης – ασθενής θεωρείται συμμέτοχος και χρήστης, και το οποίο διαφυλάσσει ταυτόχρονα τόσο το περιεχόμενο και τη διαθεσιμότητα της ιατρικής πληροφορίας, όσο και την προστασία των ιατρικών δεδομένων. Έχει παράλληλα, τεθεί σε πιλοτική εφαρμογή το συγχρηματοδούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση έργο Τηλεπρομηθέας, μια καινοτόμος πλατφόρμα εκπαίδευσης και δια βίου μάθησης για επαγγελματίες υγείας, ασθενείς και τις οικογένειές τους. Ο Τηλεπρομηθέας παρέχει εκπαιδευτικά προγράμματα και ανταλλαγή πρακτικών σε μονάδες εντατικής θεραπείας, ενώ χρησιμοποιείται και για την ανάπτυξη διαύλων επικοινωνίας με ειδικούς στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και ιατρικά κέντρα στο εξωτερικό. Αποδίδεται, γενικότερα, ιδιαίτερη βαρύτητα στην παροχή κατάρτισης και εκπαίδευσης σε ψηφιακές δεξιότητες τόσο για επαγγελματίες του τομέα, όσο και το ευρύ κοινό, ούτως ώστε να διασφαλίζεται η πλήρης αξιοποίηση των τεράστιων δυνατοτήτων που προσφέρει η τεχνολογία. Σημαντικότατη εξέλιξη θεωρείται, επίσης, και η σύσταση της Εθνικής Αρχής Ηλεκτρονικής Υγείας, με αποστολή, μεταξύ άλλων, την προώθηση δράσεων για υλοποίηση εφαρμογών ηλεκτρονικής υγείας αλλά και τη διασφάλιση διασυνοριακής πρόσβασης σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στον ευρωπαϊκό χώρο.

Παράλληλα, εστιάζουμε στην ενδυνάμωση του τεχνολογικού υπόβαθρου για διευκόλυνση της ανάπτυξης της ηλεκτρονικής υγείας, μέσω της υλοποίησης ενός σχεδίου δράσης για αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και της ανάπτυξης και λειτουργίας των δικτύων 5G, για τα οποία η αδειοδότηση βρίσκεται σε εξέλιξη. Οι τεχνολογίες αυτές αναμένεται να επιφέρουν μία άνευ προηγουμένου επανάσταση στον τομέα της υγείας, καθιστώντας πραγματικότητα ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών όπως απομακρυσμένη παρακολούθηση, υπηρεσίες τηλεϊατρικής και ρομποτικές χειρουργικές επεμβάσεις.

Τέλος, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην επένδυση στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας, το 30% της οποίας σε ετήσια βάση αφιερώνεται στον τομέα της υγείας. Θα ήταν παράλειψή μου να μην αναφερθώ στη σημαντική συμβολή των κέντρων αριστείας στη διαχείριση της παρούσας κρίσης στη δημόσια υγεία, μέσω ψηφιακών εργαλείων για διευκόλυνση της ιχνηλάτησης αλλά και της διαχείρισης του τεράστιου όγκου ιατρικών δεδομένων που αφορούν τα ύποπτα και επιβεβαιωμένα κρούσματα του Covid19.

Αγαπητοί φίλοι,

Είναι γεγονός πως οι εφαρμογές ηλεκτρονικής υγείας μπορούν να δώσουν νέα διάσταση στον τομέα της Δημόσιας Υγείας, δημιουργώντας μεγάλες προσδοκίες για το μέλλον. Η Κύπρος επίσημα πλέον μπαίνει στη ψηφιακή εποχή με την καθιέρωση της ηλεκτρονικής υγείας ως του ενδεικνυόμενου μέσου άμεσης, έγκυρης, ποιοτικής και ασφαλούς παροχής υπηρεσιών υγείας. Αυτό που θα ήθελα, όμως, να τονίσω, κλείνοντας, είναι πως το εθνικό μας στοίχημα δεν είναι η υλοποίηση ψηφιακών λύσεων. Ο πραγματικός μετασχηματισμός, συντελείται σε επίπεδο κοινωνίας. Προϋποθέτει τη συνεχή εξέλιξη και ανάδειξη νέων δυνατοτήτων, και βασίζεται στην ανάπτυξη μίας κοινωνίας που να αποδέχεται, να στηρίζει, και να επιζητεί την αλλαγή σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος ούτως ώστε να διασφαλιστεί η συνέχεια του έργου που επιτελούμε τη στιγμή αυτή και η βιωσιμότητα του αναπτυξιακού μας μοντέλου σε βάθος χρόνου.